Khoai tây là loài cây nông nghiệp ngắn ngày, là cây trồng lấy củ chứa tinh bột. Chúng là loại cây trồng lấy củ rộng rãi nhất trên thế giới và là loại cây trồng phổ biến thứ tư về mặt sản lượng tươi – nó chỉ xếp sau lúa, lúa mì và ngô. Khoai tây có chứa các vitamin, khoáng chất và một loạt các hóa chất thực vật khác như các carotenoit và phenol tự nhiên. Trong một củ khoai tây còn vỏ có kích thước trung bình là 150 g, cung cấp nhiều vitamin và các dưỡng chất khác. Mặc dù nhiều dinh dưỡng như vậy nhưng vẫn phải lưu ý ăn đúng cách để tránh trường hợp ngộ độc.
Mục lục
Dinh dưỡng và chất độc trong khoai tây
Khoai tây là thực phẩm chứa nhiều chất dinh dưỡng và được nhiều người yêu thích. Tuy nhiên, nếu ăn không đúng cách cũng có thể “rước độc” vào người. Khoai tây đã mọc mầm chứa nhiều chất độc. Khi thấy củ khoai tây đã mọc mầm thì nên vứt bỏ, tuyệt đối không nên ăn. Khoai tây chứa những hợp chất độc hại được biết đến như là các glycoalkaloid, phổ biến nhất là solanin và chaconin.
Solanin cũng được tìm thấy trong một số cây như cây bạch anh độc, thiên tiên tử (Hyoscyamus niger), cây thuốc lá (Nicotiana spp.), cà tím và cà chua. Độc tố này ảnh hưởng đến hệ thần kinh, gây ra sự yếu ớt và nhầm lẫn. Nấu ăn trên 170 °C làm giảm chất độc.
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, khoai tây là món ăn hàng ngày vô cùng gần gũi đối với người dân. Nó chứa nhiều tinh bột, cellulose, giàu vitamin B1, B2, phốt pho, đặc biệt khi khoai tây nấu chín cung cấp hàm lượng vitamin C khá cao. Khoai tây có tác dụng rất tốt đối với sức khỏe, vừa giữ cho huyết áp ổn định vừa cung cấp chất dinh dưỡng để nuôi thành mạch tim.
Lưu ý khi ăn khoai tây để tránh ngộ độc
Để tránh ngộ độc khi chế biến khoai tây, BS Nguyễn Trọng Hưng, Phó trưởng khoa Dinh dưỡng Lâm sàng và Tiết chế, Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết, khoai tây cũng như nhiều thực phẩm khác, khi chế biến phải cẩn trọng, chọn những củ khoai tây tươi, ngon.
Người mang thai và người bị tiểu đường không nên ăn khoai tây
Bị tiểu đường nói “không” với khoai tây: Người mắc bệnh tiểu đường có hàm lượng đường máu luôn cao. Do đó, bệnh nhân tiểu đường cần hết sức cảnh giác với những thực phẩm carbohydrat, đồng thời kiểm soát tốt lượng carbohydrat mà cơ thể tiêu thụ để đề phòng đường huyết tăng cao.
Do đó, chỉ nên ăn 50-60% lượng tinh bột so với những người khỏe mạnh bình thường. Trong khi đó, khoai tây có vị ngọt, béo và rất giàu tinh bột. Đó là lý do tại sao người mắc bệnh tiểu đường không nên ăn quá nhiều khoai tây.
Mang bầu không ăn khoai tây: Phụ nữ mang thai nên hạn chế dùng; bởi cấu trúc solanin trong khoai tây khá giống hormone steroid, nội tiết tố estrogen và progestrogen trong cơ thể. Nếu phụ nữ mang thai ngày nào cũng ăn khoai tây thì cơ thể sẽ hấp thu một lượng lớn alcaloid; có thể gây ra bất thường cho thai nhi. Hơn nữa, khoai tây chiên còn chứa nhiều chất béo và muối; dễ gây béo phì và cao huyết áp cho mẹ và tăng nguy cơ cho thai.
Một số chuyên gia cảnh báo, nếu phụ nữ mang thai nhạy cảm với alcaloid; thì chỉ cần ăn 44 – 250g khoai tây/ngày, nếu ăn liên tục trong nhiều ngày, các bất thường ở thai nhi có thể xảy ra. Vì alcaloid trong khoai tây không giảm qua các bước nấu nướng thông thường như hấp hay đun sôi.
Lưu ý không ăn đồ đã để lâu
Không bảo quản trong tủ lạnh: Khoai tây là thực phẩm không nên để trong tủ lạnh. Khi ở nhiệt độ dưới 7 độ C, tinh bột khoai tây được chuyển thành đường. Như vậy hương vị khoai tây sẽ không còn tốt và ngon như lúc ban đầu. Khi lấy khoai tây từ tủ lạnh ra chắc chắn bạn sẽ thấy khoai bị nhũn và héo đi. Cách bảo quản tối ưu nhất là cho khoai tây vào trong túi giấy; và để nơi không có ánh sáng mặt trời.
Ăn khoai để quá lâu: Khi mua khoai tây, ngoài chú ý chọn những củ không giập nát; còn cần lưu ý cả những củ khoai tây có màu xanh nữa. Màu xanh lá cây trên khoai tây chính là một chất diệp lục. Chất diệp lục này không gây hại cho sức khỏe; nhưng nó là biểu hiện cho thấy củ khoai tây đó đã tiếp xúc với ánh nắng mặt trời quá nhiều.
Quá trình tiếp xúc này sẽ khiến củ khoai tây sản sinh ra một chất độc tự nhiên (solanine) có thể gây hại cho sức khỏe. Việc sản sinh chất độc solanine chính là một cơ chế phòng vệ tự nhiên của khoai tây; nhằm để tránh nấm và sâu bệnh. Chất độc solanine cũng sẽ sản sinh khi khoai tây bị bầm dập, thâm tím. Do đó, nếu củ khoai tây đã bị bị hư hại thì bạn nên loại bỏ.